5-10. มิคสาลาสุตฺตาทิวณฺณนา

[75-80] ปญฺจเม อิมสฺส หิ ปุคฺคลสฺส สีลวิรหิตสฺส ปญฺญา สีลํ ปริโธวตีติ อขณฺฑาทิภาวาปาทเนน สีลํ อาทิมชฺฌปริโยสาเนสุ ปญฺญาย สุวิโสธิตํ กโรติฯ ยสฺส หิ อพฺภนฺตเร สีลสํวโร นตฺถิ, อุคฺฆฏิตญฺญุตาย ปน จาตุปฺปทิกคาถาปริโยสาเน ปญฺญาย สีลํ โธวิตฺวา สห ปฏิสมฺภิทาหิ อรหตฺตํ ปาปุณาติ, อยํ ปญฺญาย สีลํ โธวติ นาม เสยฺยถาปิ สนฺตติมหามตฺโตฯ

สีลวา ปน ปญฺญํ โธวติฯ ยสฺส (ที. นิ. อฏฺฐ. 1.317) หิ ปุถุชฺชนสฺส สีลํ สฏฺฐิอสีติวสฺสานิ อขณฺฑํ โหติ, โส มรณกาเลปิ สพฺพกิเลเส ฆาเตตฺวา สีเลน ปญฺญํ โธวิตฺวา อรหตฺตํ คณฺหาติ กนฺทรสาลปริเวเณ มหาสฏฺฐิวสฺสตฺเถโร วิยฯ เถเร กิร มรณมญฺเจ นิปชฺชิตฺวา พลวเวทนาย นิตฺถุนนฺเต ติสฺสมหาราชา ‘‘เถรํ ปสฺสิสฺสามี’’ติ คนฺตฺวา ปริเวณทฺวาเร ฐิโต ตํ สทฺทํ สุตฺวา ปุจฺฉิ ‘‘กสฺส สทฺโท อย’’นฺติฯ เถรสฺส นิตฺถุนนสทฺโทติฯ ‘‘ปพฺพชฺชาย สฏฺฐิวสฺเสน เวทนาปริคฺคหมตฺตมฺปิ น กตํ, อิทานิ น ตํ วนฺทิสฺสามี’’ติ นิวตฺติตฺวา มหาโพธิํ วนฺทิตุํ คโตฯ ตโต อุปฏฺฐากทหโร เถรํ อาห ‘‘กิํ โน, ภนฺเต, ลชฺชาเปถ, สทฺโธปิ ราชา วิปฺปฏิสารี หุตฺวา ‘น วนฺทิสฺสามี’ติ คโต’’ติฯ กสฺมา, อาวุโสติ? ตุมฺหากํ นิตฺถุนนสทฺทํ สุตฺวาติฯ ‘‘เตน หิ เม โอกาสํ กโรถา’’ติ วตฺวา เวทนํ วิกฺขมฺเภตฺวา อรหตฺตํ ปตฺวา ทหรสฺส สญฺญํ อทาสิ ‘‘คจฺฉาวุโส, อิทานิ ราชานํ อมฺเห วนฺทาเปหี’’ติฯ ทหโร คนฺตฺวา ‘‘อิทานิ กิร เถรํ วนฺทถา’’ติ อาหฯ ราชา สุสุมารปติเตน เถรํ วนฺทนฺโต ‘‘นาหํ อยฺยสฺส อรหตฺตํ วนฺทามิ, ปุถุชฺชนภูมิยํ ปน ฐตฺวา รกฺขิตสีลเมว วนฺทามี’’ติ อาหฯ เอวํ สีเลน ปญฺญํ โธวติ นามฯ เสสํ วุตฺตเมวฯ ฉฏฺฐาทีสุ นตฺถิ วตฺตพฺพํฯ

มิคสาลาสุตฺตาทิวณฺณนา นิฏฺฐิตาฯ

อากงฺขวคฺควณฺณนา นิฏฺฐิตาฯ

(9) 4. เถรวคฺโค

1-8. วาหนสุตฺตาทิวณฺณนา

[81-88] จตุตฺถสฺส ปฐเม วิมริยาทีกเตนาติ นิมฺมริยาทีกเตนฯ เจตสาติ เอวํวิเธน จิตฺเตน วิหรติฯ ตตฺถ ทฺเว มริยาทา กิเลสมริยาทา จ อารมฺมณมริยาทา จฯ สเจ หิสฺส รูปาทิเก อารพฺภ ราคาทโย อุปฺปชฺเชยฺยุํ, กิเลสมริยาทา เตน กตา ภเวยฺยฯ เตสุ ปนสฺส เอโกปิ น อุปฺปนฺโนติ กิเลสมริยาทา นตฺถิฯ สเจ ปนสฺส รูปาทิธมฺเม อาวชฺเชนฺตสฺส เอกจฺเจ อาปาถํ นาคจฺเฉยฺยุํ, เอวมสฺส อารมฺมณมริยาทา ภเวยฺยฯ เต ปนสฺส ธมฺเม อาวชฺเชนฺตสฺส อาปาถํ อนาคตธมฺโม นาม นตฺถีติ อารมฺมณมริยาทาปิ นตฺถิฯ อิธ ปน กิเลสมริยาทา อธิปฺเปตาติ อาห ‘‘กิเลสมริยาทํ ภินฺทิตฺวา’’ติอาทิฯ ตติยาทีสุ นตฺถิ วตฺตพฺพํฯ

วาหนสุตฺตาทิวณฺณนา นิฏฺฐิตาฯ

9-10. โกกาลิกสุตฺตาทิวณฺณนา

[89-90] นวเม (สํ. นิ. ฏี. 1.1.181) โกกาลิกนามกา ทฺเว ภิกฺขูฯ ตโต อิธาธิปฺเปตํ นิทฺธาเรตฺวา ทสฺเสตุํ ‘‘โกยํ โกกาลิโก’’ติ ปุจฺฉาฯ สุตฺตสฺส อฏฺฐุปฺปตฺติํ ทสฺเสตุํ ‘‘กสฺมา จ อุปสงฺกมี’’ติ ปุจฺฉาฯ อยํ กิราติอาทิ ยถากฺกมํ ตาสํ วิสฺสชฺชนํฯ วิเวกวาสํ วสิตุกามตฺตา อปฺปิจฺฉตาย จ มา โน กสฺสจิ…เป.… วสิํสุฯ อาฆาตํ อุปฺปาเทสิ อตฺตโน อิจฺฉาวิฆาตนโตฯ เถรา ภิกฺขุสงฺฆสฺส นิยฺยาทยิํสุ ปยุตฺตวาจาย อกตตฺตา เถเรหิ จ อทาปิตตฺตาฯ ปุพฺเพปิ…เป.… มญฺเญติ อิมินา เถรานํ โกหญฺเญ ฐิตภาวํ อาสงฺกติ อวเณ วณํ ปสฺสนฺโต วิย, สุปริสุทฺเธ อาทาสตเล ชลฺลํ อุฏฺฐาเปนฺโต วิย จฯ

อปรชฺฌิตฺวาติ ภควโต สมฺมุขา ‘‘ปาปภิกฺขู ชาตา’’ติ วตฺวาฯ มหาสาวชฺชทสฺสนตฺถนฺติ มหาสาวชฺชภาวทสฺสนตฺถํ, อยเมว วา ปาโฐฯ มาเหวนฺติ มา เอวมาห, มา เอวํ ภณิฯ สทฺธาย อโย อุปฺปาโท สทฺธาโย, ตํ อาวหตีติ สทฺธายิโกติ อาห ‘‘สทฺธาย อาคมกโร’’ติฯ สทฺธายิโกติ วา สทฺธาย อยิตพฺโพ, สทฺเธยฺโยติ อตฺโถฯ เตนาห ‘‘สทฺธาตพฺพวจโน วา’’ติฯ

ปีฬกา นาม พาหิรโต ปฏฺฐาย อฏฺฐีนิ ภินฺทนฺติ, อิมา ปน ปฐมํเยว อฏฺฐีนิ ภินฺทิตฺวา อุคฺคตาฯ เตนาห ‘‘อฏฺฐีนิ ภินฺทิตฺวา อุคฺคตาหิ ปิฬกาหี’’ติฯ ตรุณเพลุวมตฺติโยติ ตรุณพิลฺลผลมตฺติโยฯ